DİZARTRİ

Dizartri, konuşma organlarının (dil, dudaklar, çene, ses telleri, vb.) kas kontrolünde bozuklukların olduğu bir konuşma bozukluğudur.

Bu durum beyin hasarı veya sinir sistemi bozukluklarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Dizartrisi olan bireylerin konuşmalarında genellikle anlaşılabilirlik sorunları vardır.

Seslerin düzgün ve akıcı üretimi, tonlama, vurgu ve ritim gibi konuşma özelliklerinde zorluklar görülebilir. Konuşma ve dil terapisi, dizartrili bireylerin konuşma becerilerini geliştirmek, anlaşılabilirliklerini artırmak ve iletişimlerini kolaylaştırmak için etkili bir yaklaşımdır. Terapide konuşma kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler, doğru ses üretimine yönelik teknikler ve iletişim stratejileri uygulanır. Bireyin ihtiyaçlarına ve seviyesine göre uyarlanan terapi programları, dizartri semptomlarını azaltmak ve bireyin günlük yaşamda daha etkili iletişim kurmasını sağlamak için tasarlanmıştır.

Dizartri Hakkında

Konuşmak için birçok kas kullanırız. Bunlar arasında yüzümüzdeki, dudaklarımızdaki, dilimizdeki ve boğazımızdaki kasların yanı sıra nefes almaya yarayan kaslar da yer alır. Bu kaslar zayıf olduğunda konuşmak daha zordur. Dizartri, beyin hasarı nedeniyle zayıf kaslara sahip olduğunuzda ortaya çıkar. Bu bir motor konuşma bozukluğudur ve hafif ya da şiddetli olabilir.

Dizartri diğer konuşma ve dil sorunlarıyla birlikte ortaya çıkabilir. Apraksi adı verilen, kaslarınızı hareket ettirmek için beyninizden kaslarınıza mesaj göndermede sorun yaşayabilirsiniz. Ayrıca afazi adı verilen başkalarının ne dediğini anlama veya düşüncelerinizi başkalarına anlatma konusunda da sorun yaşayabilirsiniz.

Dizartri Belirtileri

Dizartriniz varsa şunları yapabilirsiniz:

• Anlaşılması zor olabilecek "geveleyerek" veya "mırıldanarak" konuşabilirsiniz.
• Yavaş konuşmak.
• Çok hızlı konuşmak.
• Yumuşak konuşmak.
• Dilinizi, dudaklarınızı ve çenenizi çok iyi hareket ettirememek.
• Robotik veya dalgalı ses.
• Sesinizde değişiklikler olabilir. Sesiniz kısık veya nefes nefese gelebilir. Ya da sesiniz burnunuz tıkalıymış veya burnunuzdan konuşuyormuş gibi çıkabilir.

Dizartrinin Nedenleri

Beyin hasarı dizartriye neden olur. Doğumda ya da bir hastalık veya yaralanma sonrasında ortaya çıkabilir. Beyin hasarına neden olan herhangi bir şey dizartriye neden olabilir, örneğin:

• İnme
• Beyin hasarı
• Tümörler
• Parkinson hastalığı
• Amyotrofik lateral skleroz veya ALS
• Huntington hastalığı
• Multipl skleroz
• Serebral palsi
• Kas distrofisi

Dizartri için Testler

Konuşmakta güçlük çekiyorsanız, hemen bir doktora görünmelisiniz. Nedenini bulmak ve daha kötüye gitmediğinden emin olmak önemlidir. Bir dil ve konuşma terapisti konuşmanızı ve dilinizi test edebilir. Bu, SLP'nin dizartri veya başka bir sorununuz olup olmadığına karar vermesine yardımcı olacaktır. SLP ağzınızı, dudaklarınızı ve dilinizi ne kadar iyi hareket ettirdiğinize ve ne kadar iyi nefes aldığınıza bakacaktır. Konuşmanızı tek kelimeler, cümleler ve konuşmalar halinde dinleyecektir. DKT ne kadar iyi anladığınızı ve konuştuğunuzu test edecektir.

Dizartri Terapisi

Dil ve konuşma terapisti ile çalışmanız, sahip olduğunuz dizartri türüne ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olacaktır. Terapi hedeflerinden bazıları şunlar olabilir:

• Konuşmanızı yavaşlatmak.
• Daha yüksek sesle konuşmak için daha fazla nefes kullanmak.
• Ağız kaslarınızı daha güçlü hale getirmek.
• Dudaklarınızı ve dilinizi daha fazla hareket ettirmek.
• Sesleri kelimeler ve cümleler halinde net bir şekilde söylemek.
• İletişim kurmak için jestler, yazı yazmak veya bilgisayar kullanmak gibi başka yollar kullanmak. ADİS bunun için bir yol olabilir.

Dil ve konuşma terapisti, sizinle konuşmanın ve sizi anlamanın yollarını öğrenmelerine yardımcı olmak için aileniz ve arkadaşlarınızla da çalışabilir.

Dizartrisi Olan Biriyle Konuşmak İçin İpuçları

İyi iletişim hem konuşan kişiye hem de dinleyen kişiye bağlıdır. İşte her ikiniz için de bazı ipuçları.

Sizin İçin İpuçları

Eğer dizartriniz varsa, şu adımları takip edebilirsiniz:

• Cümleler halinde konuşmaya başlamadan önce bir kelime veya cümle söyleyin. Bu, dinleyiciye konunun ne olduğunu söyleyecek ve söylediklerinizi anlamalarına yardımcı olacaktır. Örneğin, ne yemek istediğiniz hakkında konuşmaya başlamadan önce “akşam yemeği” diyebilirsiniz.
• Sizi anladıklarından emin olmak için dinleyicileri kontrol edin.
• Yavaş ve yüksek sesle konuşun. Karşınızdaki kişinin söyledikleriniz hakkında düşünmesini sağlamak için duraklayın.
• Yorgun olduğunuzda çok konuşmamaya çalışın. Konuşmanızın anlaşılması daha zor olabilir.
• Konuşmakta zorlandığınızda işaret etmeyi, çizmeyi veya yazmayı deneyin.
• Çocukların bu ipuçlarını kullanmayı hatırlamak için yardıma ihtiyacı olabilir.

Dinleyici için İpuçları

Bu ipuçlarını aileniz ve arkadaşlarınızla paylaşın:

• Benimle iyi ışıklandırılmış sessiz bir alanda konuşun.
• Konuşurken bana dikkat edin.
• Ben konuşurken beni izleyin. Bu söylediklerimi anlamanıza yardımcı olabilir.
• Beni anlamakta güçlük çektiğinizde bana bildirin. Beni anlıyormuş gibi davranmayın.
• Söylediklerimin anladığınız kısmını tekrarlayın. O zaman her şeye baştan başlamak zorunda kalmam.
• Eğer beni hala anlamadıysanız, evet ya da hayır şeklinde sorular sorun. Ya da söylediklerimi işaret etmemi veya yazmamı isteyin.